Abstract:

Het zeer gedegen werk van John R. Verbeek (1955-2021) voert de lezer rechtstreeks naar het militair optreden van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) in haar octrooigebied in Azië.

Degenen die in Nederland – toen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden geheten – de lakens uitdeelden, vonden het heel normaal om handelsbelangen met militaire middelen te bevorderen. De situatie dichter bij huis, oorlog met Spanje en Portugal bijvoorbeeld, gold als goed argument om Europese vijanden ver weg in Azië te beoorlogen. Die strijd was tevens een mooie aanleiding om maar ‘door te pakken’, zoals wij nu zouden zeggen, en zo in andermans land een handelsrijk te stichten. Daarbij werden leger en vloot als vanzelfsprekend op vele plaatsen ingezet.

Fortificaties speelden bij de handhaving van koloniale handelsmacht een belangrijke rol, dus naast grote aandacht voor de gewapende handelsschepen, besteedde de VOC ook grote zorg aan de artillerie te land. Het kanon en de technische en strategische vernieuwingen van dit wapen spelen in dit boek dan ook een grote rol. Veel nieuw onderzoek met vaak onverwachte uitkomsten geeft een beeld van de wijze waarop de VOC haar artillerie tot een belangrijk instrument wist te maken en, zonder schroom, in te zetten.

English abstract

The very thorough work of John R. Verbeek (1955-2021) takes the reader directly to the military action of the Dutch East India Company (VOC) in the area of its charter in Asia, authorized by the States General. The economic elite of the Dutch Republic considered it quite normal to promote trade interests with military means, to make war in Asia and to found a trading empire in other people’s country, whereby the army and navy were deployed as a matter of course. Fortifications played an important role in maintaining colonial trading power, so in addition to paying great attention to the armed merchant ships, the VOC also paid great attention to the artillery on land. The study gives a picture of the way in which the VOC managed to make its artillery an important instrument and to deploy it without hesitation.

Contents

1. Inleiding
1.1 Vraagstelling
1.2 Opzet van het onderzoek
1.3 Chronologisch-technisch overzicht van de ontwikkeling van de artillerie
1.4 Transcriptie van originele teksten en schrijfwijze van namen

2. De VOC als organisatie met een handels- en oorlogstaak
2.1 Schepen
2.2 Forten
2.3 Beschouwing en deelconclusies

3. Technische vernieuwingen m.b.t. het VOC-artilleriewezen, 1602-1796
3.1 Inventies en octrooien
3.2 Navolging van de Staatse artillerie
3.3 Eigen adaptaties van de VOC
3.4 Nieuwe productietechnologieën van geschut

4. Lokale productie op het terrein van het artilleriewezen
4.1 Inleiding
4.2 Logistiek van de VOC
4.3 Lokale vervaardiging van geschut in opdracht van de VOC
4.4 Verbussen van geschut
4.5 Vervaardiging van affuiten
4.6 Vervaardiging van ammunitie
4.7 Vervaardiging van lont
4.8 Vervaardiging van buskruit
4.9 Grondstoffensituatie tweede helft achttiende eeuw
4.10 Beschouwing en deelconclusies

5. Technologieoverdracht en VOC wapenbeleid (artillerie)
5.1 Inleiding
5.2 VOC-beheersing en -controle van technologieoverdracht
5.3 Bewuste technologieoverdracht
5.4 Uitlening of beschikbaarstelling
5.5 Onbewust en onbedoelde technologieoverdracht
5.6 Verovering, handeling van derde partijen of concurrenten
5.7 Regulering lokale vervaardiging van geschut
5.8 Beschouwing en deelconclusies

6. Administratie, logistiek en personeel
6.1 Administratie
6.2 Tactische planning
6.3 Factor personeel
6.4 Beschouwing en deelconclusies

7. Conclusie
7.1 Eindconclusie

8. Bronvermelding
8.1 Primaire bronnen: archivalia
8.2 Primaire bronnen: handschriften en tekeningen
8.3 Gedrukte resoluties, instructies, etc.
8.4 Gedrukte bronpublicaties
8.5 Literatuur
8.6 Niet gepubliceerd en websites

9. Nederlandse en Engelse samenvattingen
9.1 Samenvatting
9.2 Summary
10. Kaarten en Tabellen
10.1 Kaarten
10.2 Tabellen
11. Bijlagen
11.1Afbeeldingen
11.2 Voorgeschreven inhoud van de konstabelskist
11.3 Voorbeelden van bewapening van enkele forten
12. Glossarium
13. Indexen

Curriculum vitae