Abstract:

Het oostelijk deel van West-Friesland was in de midden- en late bronstijd (ca. 1600-800 v. Chr.) een dichtbevolkt gebied met vele boerendorpjes. Door de uitzonderlijk goede conserveringsomstandigheden in dit voormalig kwelderlandschap is de regio een unieke schatkamer van de overblijfselen uit die tijd. Vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw zijn omvangrijke delen van het cultuurlandschap uit de bronstijd opgegraven. In deze studie zijn oude opgravingsgegevens uitgewerkt en vertaald naar nieuwe inzichten in de inrichting en ontwikkeling van dit indrukwekkende prehistorische cultuurlandschap.

Een van de opvallende resultaten van dit onderzoek is dat de nederzettingsterreinen vaak vele generaties bewoond zijn, maar tegelijkertijd een dynamisch karakter hebben. Continuïteit was er op locaties waar een huisplaats is ingericht: nieuwe boerderijen werden vaak generaties lang op dezelfde plaats als de voorgangers gebouwd. Ook bij andere structuren, zoals nederzettingsgreppels en clusters kringgreppels, zien we dat terreinen lange tijd dezelfde functie behielden. Maar we zien ook dat huisplaatsen die generaties lang bewoond zijn geweest, op een zeker moment werden opgegeven en bijvoorbeeld als akker in gebruik werden genomen. Door de lange bewoningsduur van terreinen en goede conservering en herkenbaarheid van grondsporen, zijn de Westfriese vindplaatsen bij uitstek geschikt om deze dynamiek in beeld te brengen.

De vele greppels die door de bronstijdboeren zijn gegraven, vormen bij de analyses een handig hulpmiddel bij het ontrafelen van de stratigrafie en de lay-out van de nederzettingen. Veel beter dan elders in Nederland is het daarom mogelijk inzicht te krijgen in de keuzes die men in de bronstijd heeft gemaakt bij de inrichting van het landschap. Dat maakt deze studie een ijkpunt voor bronstijdonderzoek in Nederland, maar ook in Noordwest-Europa. Vrijwel nergens zijn dergelijke bronstijdlandschappen zo goed bewaard gebleven en zo intensief onderzocht.

Contents

1 Inleiding

2 De Westfriese bronstijd op de kaart gezet

3 Methodiek en uitgangspunten voor het onderzoek

4 Opgravingen in Hoogkarspel

5 Opgravingen in Andijk

6 Opgravingen in Bovenkarspel

7 Bewoningsdynamiek in de Westfriese bronstijd

Bijlage 1: Opgravingen in oostelijk West-Friesland met nederzettingssporen uit de bronstijd (bijgewerkt t/m 2015)

Bijlage 2: 14C-dateringen van opgravingen met nederzettingssporen uit de bronstijd in oostelijk West-Friesland (bijgewerkt t/m 2015)

Bijlage 3: Administratieve gegevens van de huisplattegronden van Hoogkarspel, Andijk en Bovenkarspel

Bijlage 4: Relatieve chronologie van de huisplattegronden van Bovenkarspel-Het Valkje