Abstract:

Wie in de negentiende eeuw van Nederland naar Nederlands-Indië wilde voer mee op een zeilend koopvaardijschip. De reis rond Kaap de Goede Hoop duurde enkele maanden en was gevaarlijk en oncomfortabel. Dat veranderde in 1869 toen het Suezkanaal werd geopend en geriefelijke stoomschepen passagiers in enkele weken naar de Oost brachten.

De 27-jarige Arnold Hogerwaard behoorde tot de laatste lichtingen Indischgasten die de oversteek op de ouderwetse manier maakte. Tijdens zijn vier maanden durende reis in 1862 hield hij een journaal bij. Daarin deed hij, op humoristische wijze en met oog voor detail, verslag van zijn belevenissen, zijn medepassagiers en het dagelijks leven aan boord. Hij illustreerde zijn journaal met charmante tekeningen.

Er zijn de nodige scheepsjournalen uit de negentiende eeuw bewaard gebleven. Verreweg de meeste daarvan zijn echter geschreven door kapiteins en stuurlieden en bevatten hoofdzakelijk nautisch-technische informatie. Hogerwaards journaal is een van de weinige bewaard gebleven journaals die zijn geschreven door een passagier en het dagelijks leven aan boord beschrijven. Dit boek bevat de nog niet eerder gepubliceerde volledige tekst en de tekeningen van Hogerwaards opmerkelijke journaal.

Uitgebreid historisch onderzoek maakte het mogelijk om de reis van Hogerwaard nauwgezet te reconstrueren. De begeleidende hoofdstukken vertellen wie Hogerwaard, zijn medepassagiers en de kapitein van het schip waren en hoe het hen na aankomst op Java verging. Ook de geschiedenis van de rederij en het schip, de lading en de bemanningsleden komen voor het voetlicht. Het dagboek en de begeleidende hoofdstukken bieden zo een unieke inkijk in passagiersreizen naar Nederlands-Indië rond het midden van de negentiende eeuw en daarmee in een minder bekend aspect van de Nederlandse koloniale geschiedenis.

Deze uitgave is tot stand gekomen met financiële ondersteuning van de Samenwerkende Maritieme Fondsen.

English abstract

Travel from the Netherlands to the Dutch East Indies in the nineteenth century was by merchant sailing ship and took several months. The journey around the Cape of Good Hope was dangerous and uncomfortable. That changed in 1869 with the opening of the Suez Canal Steamships specially fitted out for passengers made the journey to the East in only a matter of weeks.

The 27 year old Arnold Hogerwaard belonged to the last generation of travellers who made the passage to the Dutch East Indies the old-fashioned way. During his four-month journey in 1862, he kept a journal. Herein, he reported, in a humorous manner and with an eye for detail, on his experiences, his fellow passengers and daily life on board. He illustrated his journal with delightful drawings.

Quite a number of ship’s logs from the nineteenth century have survived. However, most are written by captains and officers and mainly contain nautical-technical information. Hogerwaard’s journal is one of the few preserved ones written by a passenger with a description of daily life on board. This book contains the previously unpublished full text and drawings of Hogerwaard’s remarkable journal.

Extensive historical research made it possible to accurately reconstruct Hogerwaard’s journey. The accompanying chapters explain who Hogerwaard, his fellow passengers and the captain of the ship were and how their lives continued after arriving in Java. The history of the shipping company and the ship, the cargo and the crew members are also highlighted. The journal and accompanying chapters thus offer a unique insight into passenger journeys to the Dutch East Indies around the mid-nineteenth century and into a lesser-known aspect of Dutch colonial history.

This publication was produced with financial support from the Samenwerkende Maritieme Fondsen.

Contents

1. Inleiding
2. De schrijver van het scheepsdagboek: Arnold Martinus Simmers Hogerwaard (1835-1903)
3. De medepassagiers
4. De reis
5. Tot slot
6. Scheepsjournaal, gehouden door A.M.S. Hogerwaard, aspirant Ingenieur van den waterstaat, aan boord van de Henriëtte Maria, kapitein Tjebbes, reeders Bienfait en zoon te Amsterdam
7. Belangrijkste bronnen
8. Verantwoording illustraties
9. Met dank aan
10. De bezorgers

Bijlage 1: Het manuscript en de transcriptie
Bijlage 2: Kaart van Nederlands-Indië