Abstract:

Tot halverwege de twintigste eeuw was men er nog van overtuigd, dat men in Nederland niet over de landschapsstijl kan spreken vóór de negentiende eeuw. Dit beeld is echter de laatste decennia aanzienlijk gewijzigd. Incidenteel onderzoek en een symposium, ‘Nederlandse Tuinen in de achttiende eeuw’ gaven een voorzet tot een nieuwe visie op de Landschapsstijl in Nederland, maar aan een samenvattende studie, waarin de introductie van de landschapsstijl centraal stond, bleef behoefte.

De Nederlandse Landschapsstijl in de Achttiende Eeuw is een ingrijpende bewerking van het oorspronkelijke proefschrift van dr. Heimerick M.J. Tromp en werd aanzienlijk ingekort, zonder dat de kern van het onderzoek verloren ging. In het kort is allereerst aandacht besteed aan de landschapsstijl in Engeland, Frankrijk en Duitsland. Daarna wordt de Nederlandse situatie uitvoerig belicht aan de hand van vele details en voorbeelden. Het onderzoek naar de verschillende parken en tuinen werd in sterke mate vanuit de eigenaren opgezet met de gedachte, dat kennis over hun achtergrond, educatie, belangstelling en gedachtewereld kan leiden tot een beter inzicht in de revolutionaire veranderingen in de aanleg die op deze objecten plaatsvonden. Hierbij is niet alleen aandacht aan de grote, bekende voorbeelden zoals Biljoen en Beekhuizen, Het Loo en Elswout gegeven, maar komt ook een reeks minder spectaculaire buitenplaatsen en tuinen aan bod. Zo kon de ‘canon’ verbreed worden; een algemeen beeld van de landschapsstijl is immers niet alleen te schetsen aan de hand van de hoogtepunten. Dit maakt tevens duidelijk, hoe algemeen de verbreiding van het concept van de landschapsstijl in de achttiende eeuw al was in sociaal en geografisch opzicht. Het ging dan ook niet uitsluitend om een exclusieve ‘modieuze’ beweging van een kleine, exclusief-aristocratische elite, al leverde die wel enkele belangrijke ‘founding fathers’. Ook wordt in het boek aandacht besteed aan de politieke achtergronden van de eigenaren en de mogelijke symbolische betekenis die tuinen en parken konden dragen.

Dr. Heimerick M.J. Tromp (1950) is cultuurhistoricus, buitenplaatsdeskundige, oud-wetenschappelijk medewerker van de Stichting PHB (1984-2010). Hij promoveerde in 2000 op de introductie van de Landschapsstijl in Nederland. Tegenwoordig is hij als adviseur verbonden aan Arcadis Nederland bv en Conserf Monumentenzorg te Leiden. Hij is tevens bestuurslid van diverse monumentenorganisaties en commissaris van Vereniging Hendrick de Keyser. Daarnaast leidt hij in voor- en najaar een Cultural Guesthouse in Marrakech, Les Trois Pilliers.